Antoni Stawarz

---

Życiorys

Antoni Stawarz, będący synem Tadeusza Stawarza, który pracował jako ślusarz kolejowy, oraz Genowefy Gonciarz, spędził swoje dzieciństwo w Bieczu. Po zakończeniu edukacji w szkole powszechnej, kontynuował naukę w gimnazjum zlokalizowanym w Nowym Sączu. W 1910 roku z sukcesem uzyskał świadectwo dojrzałości. Następnie, po maturze, odbył służbę wojskową jako ochotnik w c.k. 7 pułku piechoty, stacjonując w Grazu. Ukończył tam szkołę oficerską i zdał egzamin oficerski. Po przeszłości w wojsku, powrócił do nauki, zapisując się na studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, które trwały od 1912 do 1914 roku.

W okresie 1914–1916 brał czynny udział w walkach jako żołnierz 57 Pułku Piechoty na froncie serbskim. W 1916 roku awansował na podporucznika, po czym został przeniesiony na front włoski. Jego kariera wojskowa wkrótce wzbogaciła się o nowe rangi, a od 1917 roku pełnił funkcję porucznika.

W styczniu 1918 roku, wspólnie z Józefem Badziochem, zainicjował działalność Polskiej Organizacji Dywersyjnej w Krakowie. Już od czerwca tego samego roku był komendantem plutonu w batalionie 93 Pułku Piechoty, pełniąc funkcje agita…we patriotycznej wśród polskiego personelu wojskowego.

Na kluczowym spotkaniu, które miało miejsce 30 października 1918 roku, ogłosił rozpoczynające się powstanie w Twierdzy Kraków. Wspólnie z kolejarzami zainicjowali wówczas rozesłanie pilnej depeszy do głównych punktów kolejowych na terenie Galicji, w której informowano o sukcesie rewolucji krakowskiej. Delegowani pracownicy kolei otrzymali polecenie kierowania pojazdów z austriackimi żołnierzami do stacji Kraków – Płaszów.

31 października 1918 roku, wczesnym świtem, jednostki pod jego dowództwem przejęły dworzec w Płaszowie, gdzie bez użycia broni rozbrojono austriackich żołnierzy, przy wsparciu harcerzy z Prokocimia. Następnie zajęli też koszary znajdujące się w Podgórzu. W efekcie triumfalnego marszu, żołnierze dotarli na Rynek Główny w Krakowie, co można uznać za pierwszy krok w stronę niepodległości Polski. Po podporządkowaniu się rozkazom Bolesława Roi, przejęli porzucone przez Austriaków obiekty wojskowe w Krakowie. 1 listopada 1918 roku awansowano go na stopień kapitana.

Pod koniec listopada 1918 brał udział w działaniach wojennych przeciwko Ukraińcom w Lwowie, a w marcu 1919 roku uczestniczył w formowaniu ochotniczego batalionu, z którym walczył o Przemyśl. W latach 1920–1921 pełnił służbę w żandarmerii wojskowej, także w trakcie działań przeciwko Sowietom. W marcu 1920 roku przeniesiono go z Kierownictwa Organizacji Żandarmerii w Warszawie do Dywizjonu Żandarmerii Nr 9 w Grodnie. 3 maja 1922 roku otrzymał potwierdzenie stopnia kapitana, z datą awansowania na 1 czerwca 1919 roku, lokując się na 427. miejscu w korpusie oficerów piechoty.

W obliczu przewrotu majowego Antoni Stawarz zdecydowanie opowiedział się po stronie rządowej. W 1928 roku służył w 78 Pułku Piechoty w Baranowiczach, a 30 września 1929 roku przeszedł w stan spoczynku. W 1934 roku, jako oficer w rezerwie piechoty, był zarejestrowany w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Kraków Miasto, a jego status wskazywał na gotowość do powrotu do służby w czasie wojny.

W latach 30. związany był z krakowskim magistratem. Podczas niemieckiej okupacji zaangażował się w działalność konspiracyjną. Po wojnie kontynuował pracę w różnych towarzystwach ubezpieczeniowych. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Rakowickim, w kwaterze LXV-11-39.

Był mężem Marii z Torońskich, a z ich związku urodził się syn Włodzimierz (1922–1940) oraz dwie córki – Wanda (1920–1994), zamężna Dunikowską i Janina (1923–1998), zamężna Huk.

---

Oceń: Antoni Stawarz

---