Leopold Węgrzynowicz

---

Życiorys

Leopold Węgrzynowicz przyszedł na świat jako syn Jakuba i Heleny Węgrzynowiczów, w rodzinie składającej się z pięciorga dzieci, z czego trzech synów dożyło dorosłości. Wkrótce po jego narodzinach rodzina osiedliła się w Dobrej, miejscowości koło Limanowej, gdzie jego ojciec pełnił funkcję kierownika poczty. W 1892 roku Leopold ukończył szkołę podstawową, a następnie kontynuował edukację w Gimnazjum Wyższym w Nowym Sączu, obecnie znanym jako I LO. W tym okresie zaczął wędrówki po Beskidach oraz interesował się fotografowaniem.

W 1900 roku uzyskał maturę i zdecydował się na podjęcie studiów z zakresu matematyki i fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym czasie zaangażował się w działalność w stowarzyszeniu Eleusis. W latach 1906–1908 pracował w bibliotece Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego w Krakowie, a w 1909 roku objął stanowisko starszego prefekta w Bursie Urzędników Prywatnych w Lwowie. Po tym doświadczeniu rozpoczął karierę nauczyciela w szkole średniej w Kutach, następnie kontynuując pracę w Borszczowie.

Leopold w latach 1914–1916 był żołnierzem w wojsku austriackim. Po wojnie wrócił do nauczania, zostając nauczycielem gimnazjalnym w Stryju, a później w Nowym Targu. Z dniem 1 stycznia 1919 roku rozpoczął pracę w Filii Gimnazjum św. Jacka, które obecnie znane jest jako VII Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Krakowie. To właśnie tam w pełni rozwinął swoją pasję krajoznawczą. W latach 1917-1920 był również komendantem harcerskiego hufca w Krakowie, a w 1919 roku przyjął członkostwo w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym.

W tym samym roku Leopold został przewodniczącym komisji dla młodzieży, w ramach której rozwijał aktywność popularnonaukową w młodzieżowych kołach krajoznawczych. Od 1920 roku redagował czasopismo krajoznawcze dla młodzieży pod nazwą „Orli Lot”. Był organizatorem licznych wycieczek, obozów i kursów, a także ekspozycji poświęconych dziedzictwu krajoznawczemu. W 1927 roku objął przewodnictwo nowo utworzonej Komisji Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, a także wstąpił do Komisji Etnograficznej Polskiej Akademii Umiejętności.

Podczas okupacji niemieckiej Leopold kontynuował działalność edukacyjną z młodzieżą, a w 1947 roku znów został redaktorem naczelnym „Orlego Lotu”. Od 1948 roku był również honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. W 1950 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do Dobrej; po 1956 roku, w czasie tzw. odwilży, zaapelował do nauczycieli o angażowanie młodzieży w działalność krajoznawczą. W 1956 roku został powołany przez Ministerstwo Oświaty na przewodniczącego Centralnej Komisji do Spraw Krajoznawstwa i Turystyki Szkolnej, przyczyniając się do współpracy z publikacjami takimi jak „Poznaj swój kraj” oraz „Ziemia”.

W trakcie swoich licznych podróży naukowych gromadził cenny materiał fotograficzny dotyczący kultury Huculszczyzny, Podola i Beskidów, który przekazywał do Muzeum Etnograficznego w Krakowie, gdzie można go oglądać do dnia dzisiejszego. Leopold Węgrzynowicz zmarł w rodzinnej Dobrej, gdzie został także pochowany.

Prace

Leopold Węgrzynowicz jest autorem wielu znaczących prac, które miały na celu promocję i rozwój ruchu krajoznawczego oraz aktywności etnograficznej wśród młodzieży. Poniżej przedstawiamy przegląd jego publikacji:

• „Organizacja ruchu krajoznawczego młodzieży szkolnej w Polsce” (1929),
• „Praca krajoznawcza młodzieży szkolnej” (1931),
• „Koła krajoznawcze młodzieży szkolnej” (1937),
• „Ośrodek krajoznawczy” (1937),
• „Śląskie Koła Krajoznawcze Młodzieży Szkolnej” (1947),
• „Sprawozdanie z działalności metodycznego ośrodka krajoznawczego w Krakowie” (1948),
• „Szałaśnictwo w limanowskim Beskidzie Wyspowym” (1952),
• „Odnowa szkolnych kół krajoznawczo – turystycznych” (1957),
• „Poznaj swój kraj i ojczyźnie służ” (1957),
• „Tradycje pracy etnograficznej kół krajoznawczych młodzieży szkolnej” (1959),
• „Materiały etnograficzne z powiatu limanowskiego” (1959),
• „Prace i poszukiwania etnograficzne w powiecie limanowskim” (1959).

Rodzina

W 1922 roku Leopold Węgrzynowicz zawarł związek małżeński z Karoliną Klimaszewską. Karolina była wcześniej wdową po Augustynie Klimaszewskim, który pełnił funkcję profesora gimnazjalnego.

Odznaczenia i upamiętnienie

Odznaczenia Leopold Węgrzynowicza odzwierciedlają jego znaczący wkład w rozwój kultury i edukacji w Polsce. W 1936 roku, za swoją nieprzeciętną pracę z młodzieżą, został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi. Dwadzieścia lat później, w 1956 roku, z okazji 50. rocznicy powstania Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotą Honorową Odznakę PTTK Nr 1.

W 1957 roku, za swoją publikację „Wspomnienia o Kołach Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej”, został wyróżniony nagrodą Polskiej Akademii Nauk. Dodatkowo, w 1958 roku, otrzymał zaszczytny tytuł Zasłużonego Nauczyciela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

W 1969 roku, Szkoła Podstawowa w Dobrej przyjęła jego imię, co stanowiło hołd dla jego działalności. Ogólnopolski Rajd SKKT – PTTK również został nazwany jego imieniem, co przypomina o jego wkładzie w turystykę.

Na jego domu rodzinnym, w setną rocznicę urodzin, Towarzystwo Miłośników Ziemi Limanowskiej umieściło pamiątkową tablicę, honorując go za jego działania na rzecz dokumentowania kultury ludowej Beskidu Wyspowego. W ramach uznania, Komisja Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK nadała jego imię zielonemu szlakowi pieszemu, który prowadzi z Dobrej do Łukowicy w Beskidzie Wyspowym.

---

Oceń: Leopold Węgrzynowicz

---