Cmentarz wojenny nr 158 Tuchów-Garbek to zabytkowy obiekt, który zachwyca swoją historią oraz architekturą. Jest to jeden z austriackich cmentarzy, powstałych w okresie I wojny światowej, znajdujący się na malowniczym osiedlu Garbek, w sercu Tuchowa, w powiecie tarnowskim, w województwie małopolskim.
Warto zauważyć, że cmentarz ten jest częścią większego dziedzictwa, obejmującego ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Powstały one z inicjatywy Oddziału Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie, co podkreśla ich znaczenie historyczne i kulturowe.
W obrębie VI okręgu tarnowskiego znajduje się 63 cmentarzy, które, podobnie jak ten w Garbeku, skrywają w sobie pamięć o minionych wydarzeniach oraz ofiarach wojny. Dlatego cmentarz wojenny nr 158 jest nie tylko miejscem spoczynku, ale również symbolem refleksji nad przeszłością.
Opis cmentarza
Cmentarz wojenny nr 158 w Tuchowie-Garbku znajduje się w malowniczej okolicy, w lesie na wzgórzu, przy drodze prowadzącej z Tuchowa do Meszny Opackiej. Jego forma ma charakter prostokątny, a teren jest otoczony drewnianym płotem zamontowanym na solidnych betonowych słupkach.
Obiekt został zaprojektowany przez renomowanego niemieckiego architekta Heinricha Scholza, pełniąc swoją rolę jako samodzielny cmentarz. Wzdłuż boku przeciwnym do furtki, umiejscowiony jest drewno-kriż z wizerunkiem ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa. Ciekawym elementem jest zakończenie ramion krzyża, które zdobi zębaty daszek, co sprawia, że jest to niecodzienna dekoracja na wojennych cmentarzach austriackich.
Na nagrobkach obramowanych betonowymi krawężnikami, umiejscowione są stylowe betonowe stele, które są typowe dla projektów Heinricha Scholza. Każda z tych stel zawiera blaszane tabliczki, a ich zwieńczeniem są żeliwne krzyże, i to w dwóch różnych typach:
- krzyże maltańskie z wieńcem laurowym,
- dwuramienne krzyże lotaryńskie również z wieńcem laurowym.
W centralnej części cmentarza znajduje się mogiła, na której umieszczono trzy różne betonowe cokoły. Na tych cokołach zamontowano większe krzyże: dwa z nich to stylizowane krzyże łacińskie, natomiast trzeci, prosty krzyż, to krzyż dwuramienny w stylu lotaryńskim.
Polegli
Na cmentarzu wojenny nr 158 w Tuchowie-Garbku znajdują się łącznie 27 grobów pojedynczych oraz 3 groby zbiorowe. W tych miejscach spoczywa 38 żołnierzy. W skład tej grupy wchodzą:
- 8 polskich legionistów, w tym Rafał Wojtych, Franciszek Petryszyn, Walenty Marcak, Michał Gutowski, Józef Wójcikiewicz, Szczepan Iwulski, Stanisław Sarna oraz NN. Ci żołnierze służyli w 1 oraz 5 pułku piechoty Legionów,
- 20 żołnierzy armii austro-węgierskiej,
- 10 żołnierzy armii rosyjskiej.
Losy cmentarza
Austriacy, znani z niezwykłej staranności, budowali cmentarze o solidnej konstrukcji. Jednak z upływem lat, naturalne czynniki, takie jak zmienne warunki pogodowe oraz rozwój roślinności, doprowadziły do ich stopniowego niszczenia.
Cmentarz wojenny nr 158 przeszedł kompleksowy remont, co spowodowało, że jego obecny wygląd różni się od pierwotnego projektu. W przeszłości teren otoczony był drewnianym ogrodzeniem, którego styl jednak był inny niż współcześnie obserwowany. Dodatkowo, bramka wejściowa zbudowana była z dwóch solidnych słupków wykonanych z kamienia, na których znajdowało się łukowate sklepienie.
W chwili obecnej cmentarz jest starannie pielęgnowany, a stan jego zachowania w 2016 roku określany jest jako bardzo dobry. Otoczony odpowiednio dobranymi bylinami oraz krzewami ozdobnymi, zyskał miano jednego z najlepiej utrzymanych cmentarzy w tarnowskim okręgu, wyróżniając się bogatą szatą roślinną.
Przypisy
- Cmentarze I wojny. Gorlice. [dostęp 15.05.2016 r.]
- Jerzy J. P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 2. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002. ISBN 83-85988-57-2.
- Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.
- a b Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom II. Okolice Tarnowa. Rewasz, 1997. ISBN 83-85557-38-5.
Pozostałe obiekty w kategorii "Cmentarze":
Cmentarz wojenny nr 161 – Tuchów | Cmentarz wojenny nr 163 – Tuchów | Cmentarz wojenny nr 160 – Tuchów | Cmentarz wojenny nr 164 – TuchówOceń: Cmentarz wojenny nr 158 – Tuchów-Garbek