Cmentarz wojenny nr 164 – Tuchów

---

Opis cmentarza

Cmentarz wojenny nr 164 usytuowany jest na wzgórzu Dział, które wznosi się na wysokość 343 metrów na północny wschód od tuchowskiego centrum. Miejsce to można znaleźć przy szutrowej drodze, ukryte wśród drzew, na obrzeżach Tuchowskiego Lasu. Droga prowadząca do cmentarza jest oznaczona oryginalnym austriackim drogowskazem, który ma formę betonowej tablicy umiejscowionej na betonowym słupku.

Projekt cmentarza powstał z rąk niemieckiego architekta Heinricha Scholza. Ma on kształt trapezu, a wejście na teren nekropolii znajduje się pomiędzy dwoma masywnymi, murowanymi słupkami kamiennymi. Pierwotnie teren cmentarza był ogrodzony drewnianym płotem, który niestety uległ całkowitemu zniszczeniu. Znakiem granicznym są szpalery drzew, które wydzielają jego obszar.

W centrum cmentarza znajduje się drewniany krzyż, ozdobiony półkolistą blaszaną glorią, co stanowi główny element dekoracyjny tego miejsca. Na krzyżu znajdowała się pierwotnie rzeźba ukrzyżowanego Chrystusa, natomiast poniżej, wzdłuż krzyża, były umiejscowione płaczące kobiety. Nagrobki, zarówno pojedyncze, jak i zbiorowe, rozmieszczone są na cmentarzu w sposób niezbyt regularny, otoczone betonowymi obrzeżami. Na każdej mogile zainstalowano jednolite drewniane krzyże, których ramiona są przykryte drewnianym daszkiem i wyposażone w tabliczki imienne.

Na tym cmentarzu spoczywa 199 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz 105 żołnierzy armii rosyjskiej, którzy zostali pochowani w 211 grobach pojedynczych oraz 27 zbiorowych. Dotychczas zidentyfikowano 42 żołnierzy, co czyni to miejsce istotnym punktem pamięci historycznej.

Los cmentarza

Cmentarz nr 164 w Tuchowie, w okresie międzywojennym, znajdował się w bardzo dobrym stanie, jako nowa nekropolia. Jednak, po zakończeniu II wojny światowej, jego znaczenie w oczach społeczeństwa oraz władz zdecydowanie spadło. Pojawiły się nowe cmentarze, które były symbolem tragicznych wydarzeń nowej wojny. W wyniku upływu czasu i wpływu naturalnych czynników, cmentarz zaczynał się niszczyć. Szczególnie dotknięty był on przez roślinność, a elementy drewniane, ze względu na swoją małą trwałość, ulegały degradacji.

W miarę upływu lat, teren nekropolii został całkowicie porośnięty drzewami i krzewami. Cmentarz został poddany renowacji, w ramach której gruntownie uporządkowano jego powierzchnię oraz oczyszczono z zarośli. Prace te zrealizowano zgodnie z zachowaną dokumentacją, co pozwoliło na wykonanie nowych, dębowych krzyży oraz blaszanych tabliczek.

Od roku 2018 rozpoczęto szeroką akcję rewitalizacji cmentarza. W 2019 roku, dzięki wsparciu lokalnych społeczników, żołnierzy oraz pracowników węgierskiego „Magyar hadisírgondozás”, a także 11 Małopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej, zamontowano odnowione krzyże na nowych cokołach. Naprawiono zniszczone betonowe obramowania grobów oraz podjęto wysiłki w celu odtworzenia jednego z grobów, który uległ zniszczeniu w przeszłości.

W latach 2020–2021, na cmentarzu zamontowano odnowioną figurę Jezusa na krzyżu, a także rozpoczęto prace nad konstrukcją nowego ogrodzenia, co przyczyniło się do dalszej poprawy stanu tej ważnej miejsca pamięci.

---

Oceń: Cmentarz wojenny nr 164 – Tuchów

---